Odwołanie darowizny dokonanej na rzecz jednego z małżonków

Dziś zajmiemy się znowu majątkiem wspólnym małżonków, a konkretnie kłopotliwą sytuacją odwołania darowizny dokonanej na rzecz obojga małzonków.

Jak wielu z was zauważyło, tematy związane z prawem rodzinnym zwłaszcza małżeńskim sa mi bliskie i były juz kilkakrotnie tutaj poruszane. Pisałam już m.in. o zarządzie majątkiem wspólnym, o pozbawieniu małżonka prawa zarządu tym majątkiem, czy też o podziale majątku wspólnego konkubentów i małżonków.

Dziś, w związku z pytaniem jednej z czytelniczek, po krótce opowiem wam jak wpływa odwołanie darowizny na taki majątek.

Jak już wiecie po zawarciu małżeństwa, o ile małżonkowie nie zawrą specjalnej umowy małżeńskiej, powstaje małżeńska wspólność majątkowa. Od tego momentu, zasadniczo wszystko co małżonkowie nabędą w czasie trwania małżeństwa jest ich wspólne. Jednak każdy z nich nadal posiadać będzie swój majątek odrębny. majątek odrębny obejmuje między innymi, to co małżonek nabył przed ślubem, jak i np. to, co małżonek otrzymał na mocy umowy darowizny, chyba, że darczyńca postanowił inaczej.

Co to jest umowa darowizny

Jest to umowa, którą przewiduje kodeks cywilny, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Przykład:

Syn po zawarciu związku małżeńskiego otrzymuje od ojca samochód. O ile ojciec inaczej nie zastrzegł przekazując mu ten samochód, wejdzie on do majątku odrębnego syna.

Dlaczego w ogóle o tym piszę? Bo ma to znaczenie przy późniejszym ewentualnym podziale majątku wspólnego np. wtedy gdy małżonkowie postanawiają się rozstać. jesli samochód nie wejdzie do majątku wspólnego, towówczas nie będzie podlegał podziałowi, a więc syn nie będzie musiał się z niego rozliczać wobec żony (byłej). Dotyczy to takze innych przedmiotów darowizny. Moga to być np. pieniądze, a mogą być także nieruchmości.

Darowiznę można odwołać. Na szczęście, bo życie lubi się komplikować.

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują, że darczyńca może odwołać darowizn­ę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Przykłady rażącej niewdzięczności

Przykładem rażącej niewdzięczności może być ciężkie naruszenie obowiązków rodzinnych, pobicie, zniewaga, kradzież czy nawet nieudzielenie pomocy w chorobie albo uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego. zapamiętajcie sobie te przykłady, bo maja one zastosowanie nie tylko w odnieniu do odwołania darowizny do małzonków, ale wobec kogokolwiek np. wnuczka.

Przykład:

Ten sam ojciec, o którym pisałam powyżej darując samochód synowi, zastrzegł w swej dobrotliwości, że daruje go także synowej. A niech dzieciaki mają.

Dzięki temu samochód wszedł do majątku wspólnego małzonków. Oczywiście dopóki się między nimi dzieje dobrze nie ma to najmniejszego znaczenia, ale przy rozstaniu podarowane auto będące składnikiem majątku wspólneo będzie przedmiotem podziału i jak doświadczenie wskazuje nastręczy sporo problemów prawnikowi prowadzacemu sprawę takiego podziału.

Wyobraźcie sobie, że po jakimś czasie okazuje się, że synowa jest rażąco niewdzięczna – ojciec choruje, a ona nie udziela mu niezbędnej pomocy. Mało tego, narusza jego dobre imię pomawiając ojca wśród rodziny i znajomych.

Z synem ojciec nie miewa takich problemów. Ojciec może na niego liczyć, syn zawozi go do lekarzy, gotuje zupki, etc.

Co ma z tym fantem zrobic ojciec?

Z przepisów wynika, że ojciec może odwołać darowiznę w stosunku do synowej.

Ponieważ najwyraźniej szala goryczy się przelała, ojciec tak uczynił. W normalnych okolicznościach, gdyby samochód został podarowany tylko jednej osobie – a nie tak jak tutaj – obojgu małzonkom, osoba obdarowana byłaby zmuszona zwrócić mu samochód.

Pamiętajmy jednak, że w tym przypadku samochód należał do dwóch osób, co więcej stanowił ich majątek wspólny. Synowa nie bardzo będzie mogła zwrócić ten samochód – jak to mawiają prawnicy – w naturze, skoro jeździ nim także jej mąż, który rozstawać się z nim nie zamierza i nie mia takiego obowiązku.

Jakie skutki wywoła wobec tego takie odwołanie w stosunku do tego majątku wspólnego małżonków? czy mąż musi się poświęcic i także zrezygnować z samochodu? Czy odwołanie darowizny w takim przypadku w ogóle będzie mozliwe?

Stanowiska sądów

Kwestia odwoływania darowizny dokonanej na rzecz małżonków wywołała w praktyce wiele kontrowersji. Sądy wiele lat głowiły się nad tym, czy na skutek odwołania darowizny wobec jednego małżonka ten drugi małżonek także zobowiązany jest do zwrotu darowizny, a jeśli tak, to w jaki sposób dokonać takiego zwrotu, kiedy małżonkowie pozostają w ustroju wspólności małżeńskiej?

Sądy postępowały w rozmaity sposób, włącznie z tym, że dochodziły do ciekawego wniosku, iż niemożliwym jest odwołanie darowizny tylko w stosunku do jednego z małżonków.

Wreszcie wątpliwości rozwiał Sąd Najwyższy w Postanowieniu z dnia 15 lutego 2012 r., I CSK 284/2011, które zapoczątkowało nowy nurt w orzecznictwie.

Sąd Najwyższy stanął – moim zdaniem słusznie – na stanowisku, że gdy oboje małżonkowie okazują się rażąco niewdzięczni, to darczyńca może wobec ich obojga odwołać darowiznę. Wówczas oboje małżonkowie będą zobowiązani przenieść przedmiot darowizny jako składnik majątku wspólnego na darczyńcę, wtedy też wyjdzie on z majątku wspólnego małżonków.

Sąd przesądził także że mozliwe jest odwołanie darowizny tylko w stosunku do jednego z małżonków. Ufff..

W sytuacji, w której następuje odwołanie darowizny w stosunku tylko do jednego małżonka jako rażąco niewdzięcznego, darczyńca ma do dyspozycji wyłącznie roszczenie o świadczenie pieniężne wobec tego niewdzięcznika. Darczyńcy nie będzie już przysługiwało roszczenie o powrotne przeniesienie własności przedmiotu darowizny, czyli o ten tzw. zwrot w naturze. Połowa wartości darowanego przedmiotu będzie stanowić ‒ co do zasady ‒ wysokość wzbogacenia należnego do zwrotu darczyńcy przez niewdzięcznego małżonka.

A zatem w podanym przykładzie będzie to wyglądało tak:

Ojciec odwołuje darowiznę samochodu w stosunku do synowej i ma to ten skutek, że małżonkowie nie muszą zwracać samochodu na rzecz ojca, ale synowa ma obowiązek zwrócić mu połowę jego wartości. I tylko synowa.

Mam nadzieję droga czytelniczko, że wpisem tym cię uspokoiłam

about author

admin

related articles