Komornicy zabiorą pieniądze na wakacje, czyli o czyli komorniczym zajęciu dofinansowania „wczasów pod gruszą”

W zakładach pracy w których funkcjonuje zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, pracownikom są z tego funduszu przyznawane i wypłacane różnego rodzaju świadczenia. To pracodawca ustalając Regulamin

Wydatkowania Środków Funduszu decyduje o tym kto i w jakim rozmiarze uprawniony jest do tych świadczeń, ale także ustala ich rodzaj. Do świadczeń z funduszu uprawnieni są zazwyczaj pracownicy znajdujący się w najtrudniejszej sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej. Pomoc jaką otrzymują bardzo często przybiera postać świadczenia pieniężnego. Jednym z najczęściej występujących w praktyce świadczeń jest dofinansowanie do wypoczynku, znane jako dofinansowanie” wczasów pod gruszą”.

W związku z prowadzoną przeciwko pracownikowi egzekucją komorniczą zasadne jest postawienie pytania, czy świadczenia pieniężne wypłacone z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych stanowią przychód pracownika z tytułu stosunku pracy, a w związku z tym  czy należy je traktować tak samo jak wynagrodzenie za pracę.
Ponieważ ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.) nie zawiera odpowiedzi na te wątpliwości, rozwiązania należy szukać w przepisach regulujących egzekucję z wynagrodzenia z za pracę oraz innych wierzytelności. Przepisy te znajdziemy w kodeksie postępowania cywilnego.

Kodeks ten stanowi, że na wynagrodzenie za pracę w rozumieniu przepisów o egzekucji z tego wynagrodzenia składają się wszelkie należności przysługujące pracownikowi od pracodawcy związane ze stosunkiem pracy, bez względu na sposób jego nawiązania. Dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik powinien zaznaczyć, czy zajęcie obejmuje tylko wynagrodzenie zasadnicze, czy także wynagrodzenie za prace zlecone, dodatki do wynagrodzenia, nagrody i premie związane ze stosunkiem pracy, zysk i udział w funduszach pozostających w związku z zatrudnieniem oraz wszelkie inne dochody, jakie są uzyskiwane w ramach stosunku pracy.

W przypadku zajęcia komorniczego wynagrodzenia za pracę, pracodawcy często rozszerzają zakres ochrony wynagrodzenia za pracę na inne świadczenia należne pracownikowi, w tym świadczenia z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Należy zauważyć, że w literalnym brzmieniu przepisów Kodeksu pracy ochronie przed potrąceniem podlega wyłącznie wynagrodzenie za pracę. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zarysowała się jednak tendencja do szerokiego rozumienia przedmiotu ochrony jakim jest to wynagrodzenie. Sąd Najwyższy pod pojęciem wynagrodzenia za pracę rozumie także ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, odprawę emerytalną, odprawę z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracownika, jak również nagrodę jubileuszową (o ile nie ona charakteru premii).

A jak traktować dodatkowe świadczenia przyznawane pracownikom, które niewątpliwie mają związek ze stosunkiem pracy, ale wynagrodzeniem za pracę nie są, np. świadczenia pieniężne z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych?

Świadczeń pieniężnych o charakterze socjalnym, choć są związane ze stosunkiem pracy nie można utożsamiać z wynagrodzeniem za pracę. Taka klasyfikacja tych świadczeń powoduje, że są objęte postępowaniem egzekucyjnym i podlegają egzekucji w pełnej wysokości.

Świadczenia dodatkowe przyznawane pracownikom, które mają związek ze stosunkiem pracy, ale nie są wynagrodzeniem za pracę nie mieszczą się w pojęciu wynagrodzenia za pracę. Nie są one składnikami wynagrodzenia za pracę ani w ścisłym, ani w szerokim rozumieniu tego pojęcia ( uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 17 lutego 2004 r., sygn. akt I PK 217/03). Świadczenia z zakładowego funduszu stanowią pomoc socjalną dla pracowników oraz jego rodziny i nie mogą być traktowane jako należności wynikające ze stosunku pracy, albowiem nie stanowią wynagrodzenia za wykonaną pracę i nie zależą od wyników pracy. Nie mogą być zatem uznane za składnik wynagrodzenia za pracę w ujęciu art. 881 § 2 k.p.c. W konsekwencji, nie ma do nich zastosowania ograniczenie potrąceń przewidziane w kodeksie pracy, a to oznacza, że mogą być zajęte na rzecz sum egzekwowanych przez komornika w całości.

Można spotkać stanowisko, które wydaje się słuszne, że egzekucja ze świadczeń przyznawanych z Funduszu jest dopuszczalna, ale wymaga zajęcia na podstawie przepisów z art. 895 i następnych k.p.c., ( egzekucja z innych wierzytelności ) dotyczących prowadzenia egzekucji z innych wierzytelności, a nie wynagrodzenia za pracę.

Reasumując, należności z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, w tym dofinansowanie „wczasów pod gruszą „nie korzysta z ochrony przewidzianej w Kodeksie pracy dla wynagrodzenia za pracę. W praktyce trzeba zwrócić uwagę na to co jest przedmiotem zajęcia komorniczego w konkretnej sprawie. I tak jeśli komornik wskazuje, że dokonuje zajęcia wynagrodzenia za pracę, to ogranicza zajęcie do wynagrodzenia za pracę (ewentualnie innych świadczeń będący ekwiwalentem finansowym pracy wykonanej przez pracownika). W takiej sytuacji, pomimo że świadczenia socjalne może być przedmiotem zajęcia, to niedopuszczalne będzie dokonywanie z niego jakichkolwiek potrąceń.